രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള എല്ലാ ഹിന്ദുക്കളുടെയും പുണ്യ സ്ഥലമാണ് ദ്വാരകാധീഷ് ക്ഷേത്രം, ചാർധാം തീർഥാടനങ്ങളിൽ ഒന്നായി ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. 2500 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ പിൻഗാമിയായ വജ്രനാഭാണ് ഇത് നിർമ്മിച്ചതെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു, ഹൈന്ദവ ഇതിഹാസങ്ങൾ അനുസരിച്ച്, ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം ദേവ ശില്പിയായ വിശ്വകർമ്മ രണ്ട് ദിവസം കൊണ്ടാണ് ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചു കൊടുത്തുവെന്ന് ഹിന്ദു ഇതിഹാസങ്ങൾ പറയുന്നു. അസുരന്മാരുടെ ആക്രമണത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ കൃഷ്ണൻ തന്റെ എല്ലാ പ്രജകളെയും ഒറ്റരാത്രികൊണ്ട് നഗരത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി പാർപ്പിച്ചു.
ഗോമതി നദിയുടെ വശത്തുള്ള കെട്ടിടത്തിന്റെ പിൻവശത്തേക്ക് നയിക്കുന്ന 56 പടികൾ പറക്കുന്നത് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മഹത്വം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. രണ്ട് കവാടങ്ങളുണ്ട്. തീർത്ഥാടകർ പ്രവേശിക്കുന്ന സ്വർഗ്ഗ ദ്വാരം (സ്വർഗ്ഗത്തിലേക്കുള്ള കവാടം), തീർത്ഥാടകർ പുറത്തുകടക്കുന്ന മോക്ഷ ദ്വാരം (മോചനത്തിലേക്കുള്ള കവാടം).
പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ ശ്രീകൃഷ്ണൻ/ ദ്വാരകാധീഷ് ആണ്. ദ്വാരകാധീശ ഭഗവാൻ ധാരാളം സ്വർണ്ണാഭരണങ്ങളും, വജ്രം തുടങ്ങിയ വിലയേറിയ കല്ലുകളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഈ പ്രധാന വിഗ്രഹം കൂടാതെ ബൽദേവാജി (ബലരാമൻ), പ്രദ്യുമ്നൻ, അനിരുദ്ധൻ (കൃഷ്ണന്റെ പിൻഗാമികൾ) എന്നിവരുടെ വിഗ്രഹങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്. കുശേശ്വര മഹാദേവന് (ശിവൻ) സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു ചെറിയ ശ്രീകോവിലുമുണ്ട്. ഇവ കൂടാതെ, ദേവകി (കൃഷ്ണന്റെ അമ്മ), വേണി-മാധവൻ (വിഷ്ണു), രാധിക, ജാംബുവതി, സത്യഭാമ, ലക്ഷ്മി, സരസ്വതി, ലക്ഷ്മി-നാരായണൻ എന്നിവർക്ക് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളും ഈ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിലുണ്ട്.
മിത്തോളജി:
ദ്വാരക നഗരം 5000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ശ്രീകൃഷ്ണൻ തന്നെ നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഭഗവാൻ തന്റെ ദിവ്യ ലോകത്തേക്ക് മടങ്ങിയപ്പോൾ ദ്വാരക കടലിൽ മുങ്ങിയതായി കരുതപ്പെടുന്നു. 1500 ബി-സിയിൽ പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യയുടെ മുഴുവൻ തീരവും ഏകദേശം 40 അടിയോളം കടലിൽ താഴ്ന്നുവെന്ന് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് വെളിപ്പെടുത്തുന്നു.
ചരിത്രം:
ഗോമതി നദിയുടെയും, അറബിക്കടലിന്റെയും സംഗമ സ്ഥാനത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ദ്വാരകാധീഷ് ക്ഷേത്രം അഞ്ച് നിലകളുള്ള സ്മാരകങ്ങളാണ്. ഇപ്പോഴത്തെ ക്ഷേത്രത്തിന് മുഗൾ കാലഘട്ടത്തേക്കാൾ പഴക്കമുണ്ടാവില്ലെന്നാണ് കരുതുന്നത്. തൂണുകളിലെ ലിഖിതങ്ങൾ പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലേതാണ്. അനിവാര്യമായും പുരാതന ക്ഷേത്രം അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നു, പക്ഷേ അത് 1473 AD- യിൽ മുഹമ്മദ് ബെഗഡ ഭൂരിഭാഗവും നശിപ്പിച്ചു കളഞ്ഞു.
പിന്നീട് 15-16 നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്ഷേത്ര ഘടന പുനർ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഹൈന്ദവ ദൈവശാസ്ത്രജ്ഞനും തത്വചിന്തകനുമായ ആദിശങ്കരാചാര്യരേയും ഇതിൽ ആലേഖനം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം:
റോഡ് വഴി: ജാംനഗറിൽ നിന്ന് ദ്വാരകയിലേക്കുള്ള സംസ്ഥാന പാതയിലാണ് ദ്വാരക. ജാംനഗർ, അഹമ്മദാബാദ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് നേരിട്ടുള്ള ബസുകൾ ലഭ്യമാണ്.
റെയിൽ മാർഗ്ഗം: അഹമ്മദാബാദ് -ഓഖ ബ്രോഡ് ഗേജ് റെയിൽവേ ലൈനിലെ ഒരു സ്റ്റേഷനാണ് ദ്വാരക, ജാംനഗർ (137 കി.മീ), രാജ്‌കോട്ട് (217 കി.മീ), അഹമ്മദാബാദ് (471 കി.മീ) എന്നിവിടങ്ങളിൽ ട്രെയിനുകൾ ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. വഡോദര, സൂറത്ത്, മുംബൈ, ഗോവ, കർണാടക എന്നിവിടങ്ങളിലൂടെ കേരളത്തിന്റെ തെക്കേ അറ്റം വരെ.
വിമാനമാർഗ്ഗം: അടുത്തുള്ള വിമാനത്താവളം ജാംനഗർ ആണ് (137 കി.മീ).