ISROയുടെ GSLV Mark III (ഇപ്പോൾ LVM-3 എന്നറിയപ്പെടുന്നു) യുടെ M5 ദൗത്യം, CMS-03 (GSAT-7R) എന്ന ആശയവിനിമയ ഉപഗ്രഹത്തെ ഭ്രമണപഥത്തിൽ എത്തിക്കാൻ 2025 നവംബർ 2-ന് വിക്ഷേപിക്കും. ഇത് ഒരു ഹെവി കമ്മ്യൂണിക്കേഷൻ ഉപഗ്രഹം ആണ് വിക്ഷേപിക്കുന്നത്. ഏകദേശം 4,400 കിലോഗ്രാം (ഇതുപോലെയുള്ള ഭാരമേറിയ ഉപഗ്രഹങ്ങൾ വിക്ഷേപിക്കാൻ LVM-3 ആണ് ISRO ഉപയോഗിക്കുന്നത്). ഉപഗ്രഹത്തെ ജിയോസിൻക്രണസ് ട്രാൻസ്ഫർ ഓർബിറ്റിൽ (GTO) എത്തിക്കുക.
CMS-03, അഥവാ GSAT-7R, ഇന്ത്യൻ നാവികസേനയ്ക്ക് വേണ്ടി വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത ഒരു മൾട്ടി-ബാൻഡ് സൈനിക ആശയവിനിമയ ഉപഗ്രഹമാണ് ഇത്. നിലവിലുള്ള GSAT-7 (റുക്മിണി) ഉപഗ്രഹത്തിന് പകരമായാണ് ഇത് വിക്ഷേപിക്കുന്നത്.
പ്രധാന സവിശേഷതകൾ:
ഇന്ത്യൻ നാവികസേനയുടെ സുരക്ഷിതമായ ആശയവിനിമയ ശേഷി വർദ്ധിപ്പിക്കുക എന്നതാണ് ഇതിന്റെ പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം. ഈ ഉപഗ്രഹത്തിൻ്റെ ഭാരം ഏകദേശം 4,400 കിലോഗ്രാം ആണ്, ഇത് ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് വിക്ഷേപിക്കുന്ന ഏറ്റവും ഭാരം കൂടിയ ആശയവിനിമയ ഉപഗ്രഹമായി ഇതിനെ മാറ്റുന്നു. ഏഴ് വർഷമാണ് ഇതിൻ്റെ ദൗത്യ കാലാവധി.
UHF, S, C, Ku ബാൻഡുകളിലൂടെ പ്രവർത്തിക്കുന്ന പേലോഡുകൾ ഇതിലുണ്ട്. ഇത് കപ്പലുകൾ, അന്തർവാഹിനികൾ, വിമാനങ്ങൾ എന്നിവയ്ക്കിടയിൽ ശബ്ദം, വീഡിയോ, ഡാറ്റ എന്നിവ കൈമാറ്റം ചെയ്യാൻ സഹായിക്കുന്നു. ഇന്ത്യൻ തീരദേശത്തു നിന്ന് 2,000 കിലോമീറ്റർ വരെ അകലെയുള്ള ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്ര മേഖലയിലുടനീളം സുരക്ഷിതമായ ആശയവിനിമയ കവറേജ് നൽകാൻ ഇതിന് കഴിയും.
ഈ ഉപഗ്രഹം നാവികസേനയുടെ നെറ്റ്‌വർക്ക്-കേന്ദ്രീകൃത യുദ്ധശേഷി (network-centric warfare capabilities) ഗണ്യമായി മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും, നിരീക്ഷണ ദൗത്യങ്ങൾക്കും തന്ത്രപരമായ ഏകോപനത്തിനും പിന്തുണ നൽകുകയും ചെയ്യും.
ഇന്ത്യൻ സ്പേസ് റിസർച്ച് ഓർഗനൈസേഷൻ്റെ (ISRO) ഏറ്റവും ശക്തമായ വിക്ഷേപണ വാഹനമാണ് LVM-3 അഥവാ ലോഞ്ച് വെഹിക്കിൾ മാർക്ക്-3. മുൻപ് ജിയോസിൻക്രണസ് സാറ്റലൈറ്റ് ലോഞ്ച് വെഹിക്കിൾ മാർക്ക്-III എന്ന പേരിലായിരുന്ന ഇത് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. ഭാരം കൂടിയ ആശയവിനിമയ ഉപഗ്രഹങ്ങളെ ജിയോസിൻക്രണസ് ട്രാൻസ്ഫർ ഓർബിറ്റിലേക്ക് (GTO) എത്തിക്കാനും, മനുഷ്യനെ ബഹിരാകാശത്തേക്ക് എത്തിക്കുന്ന 'ഗഗൻയാൻ' ദൗത്യത്തിനും ഈ റോക്കറ്റ് സുപ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു.
S200 ഖര ബൂസ്റ്ററുകൾ:
തുടക്കത്തിൽ റോക്കറ്റിന് ആവശ്യമായ 80% ത്തിലധികം തള്ളൽ നൽകുന്നത് ഈ രണ്ട് ബൂസ്റ്ററുകളാണ്. ഓരോ ബൂസ്റ്ററിലും ഏകദേശം 207 ടൺ ഖര ഇന്ധനം നിറയ്ക്കുന്നു. വിക്ഷേപണം കഴിഞ്ഞ് ഏകദേശം 140 സെക്കൻഡുകൾക്ക് ശേഷം ഇവ വേർപെടുത്തപ്പെടുന്നു.
L110 ദ്രാവക സ്റ്റേജ്:
രണ്ട് വികാസ് എഞ്ചിനുകൾ (Vikas Engines) ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഇത് 110 ടൺ ഇന്ധനം വഹിക്കുന്നു. ഖര ബൂസ്റ്ററുകൾ വേർപെടുത്തിയ ശേഷം ഇത് ജ്വലനം ആരംഭിക്കുകയും, റോക്കറ്റിനെ അടുത്ത ഘട്ടത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
C25 ക്രയോജനിക് സ്റ്റേജ്:
ഇതാണ് LVM-3 റോക്കറ്റിൻ്റെ ഏറ്റവും സങ്കീർണ്ണമായ ഭാഗം. ഇതിൽ തദ്ദേശീയമായി നിർമ്മിച്ച CE-20 ക്രയോജനിക് എഞ്ചിൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. അതീവ ശീതീകരിച്ച ദ്രവ ഹൈഡ്രജനും ദ്രവ ഓക്സിജനും ഇന്ധനമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഉയർന്ന ഭാരം പേറാനുള്ള റോക്കറ്റിന്റെ ശേഷിക്ക് ഈ ഘട്ടം നിർണ്ണായകമാണ്.
LVM-3-യുടെ പ്രധാന ദൗത്യശേഷികൾ താഴെക്കൊടുക്കുന്നു,
പേലോഡ് ശേഷി (Payload Capacity):
ഏകദേശം 4 ടൺ (4000 kg) വരെ ഭാരം വഹിക്കാൻ കഴിയും. CMS-03 പോലുള്ള ഭാരമേറിയ ഉപഗ്രഹങ്ങൾ ഈ ക്ലാസ്സിൽപ്പെടുന്നു. ഏകദേശം 8 ടൺ (8000 kg) വരെ ഭാരം വഹിക്കാൻ കഴിയും. ഗഗൻയാൻ ദൗത്യത്തിനായി മനുഷ്യനെ ബഹിരാകാശത്തേക്ക് എത്തിക്കുന്നത് ഈ ശേഷി ഉപയോഗിച്ചാണ്.
ദൗത്യ പ്രസക്തി:
LVM-3 (HLVM3) റോക്കറ്റ് ആണ് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യത്തെ മനുഷ്യ ബഹിരാകാശ യാത്ര ദൗത്യമായ ഗഗൻയാൻ ദൗത്യത്തിനായി തിരഞ്ഞെടുത്തിട്ടുള്ള വാഹനം. പേലോഡ് ഫെയറിംഗിനുള്ളിൽ ഒരു ക്രൂ മൊഡ്യൂൾ (Crew Module) വഹിക്കാൻ ഇതിന് കഴിയും.
LVM-3-യുടെ ഉയർന്ന പേലോഡ് ശേഷി കാരണം, ന്യൂസ്പേസ് ഇന്ത്യ ലിമിറ്റഡിൻ്റെ (NSIL) ആഗോള വാണിജ്യ വിക്ഷേപണങ്ങൾക്ക് ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു (ഉദാഹരണത്തിന്, OneWeb ഉപഗ്രഹങ്ങൾ). ഭാരമേറിയ ആശയവിനിമയ ഉപഗ്രഹങ്ങൾ വിക്ഷേപിക്കാൻ വിദേശ റോക്കറ്റുകളെ ആശ്രയിക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കാൻ LVM-3 ഇന്ത്യയെ സഹായിക്കുന്നു.